Badanie PwC Polska z października 2023 roku pokazywało, że 69.9% polskich firm nie jest jeszcze gotowych na raportowanie ESG (Environmental, Social, Governance). Pod koniec 2024 roku sytuacja wygląda niewiele lepiej. Co konieczność raportowania ESG oznacza dla firm, które jeszcze nie podjęły działań w tym zakresie?
Czym jest raportowanie ESG?
Raport ESG odnosi się do trzech obszarów, na temat których przedsiębiorstwa powinny opublikować informacje.
- Environmental (E) – koncentruje się na tym, jak działalność firmy wpływa na środowisko, a więc dotyczy ograniczania emisji gazów cieplarnianych i zużycia energii i wody, praktyk związanych z recyklingiem i minimalizacją odpadów, czy ochrony różnorodności biologicznej
- Social (S) – dotyczy obszarów związanych z różnorodnością, warunkami zatrudnienia (m.in. luki płacowej) oraz poszanowaniem praw człowieka, ale nie jest równoznaczne ze strategią CSR, ponieważ skupia się również na działaniach, które firmy prowadzą wewnętrznie, by zapewnić swoim współpracownikom równe traktowanie
- Governance (G) – odnosi się do struktury zarządzania firmy oraz jej praktyk w zakresie etyki i transparentności, a tym samym wiąże się z ryzykiem związanym z korupcją i nadużyciami, ochroną danych osobowych, czy właśnie raportowaniem informacji niefinansowych
W przeszłości takie raporty były dobrowolne lub traktowano je jako element strategii marketingowej. Obecnie jednak stają się obowiązkiem prawnym, szczególnie w kontekście nowych regulacji Unii Europejskiej, kryterium oceny zrównoważonego rozwoju przedsiębiorstw
Kogo dotyczy obowiązek raportowania ESG zgodnie z dyrektywą CSRD?
Unijna dyrektywa CSRD (Corporate Sustainability Reporting Directive), która dotyczy sprawozdawczości w zakresie zrównoważonego rozwoju, od 2024 roku kształtuje nowe standardy raportowania ESG i poszerza liczbę zobligowanych podmiotów. Kogo dotyczy lub będzie dotyczył w przyszłości obowiązek ujawniania informacji z tych trzech obszarów?
- Od 2024 roku – duże jednostki interesu publicznego, które zatrudniają ponad 500 osób.
- Od 2025 roku – duże przedsiębiorstwa, które spełniają co najmniej 2 z 3 kryteriów:
- suma bilansowa powyżej 25 mln euro,
- przychody powyżej 50 mln euro,
- średnia liczba zatrudnionych powyżej 250 osób.
- Od 2026 roku – małe i średnie przedsiębiorstwa oraz pozostałe instytucje publiczne.
- Od 2028 roku – spółki-matki z krajów trzecich, które generują ponad 150 mln euro obrotu netto w Unii Europejskiej.
Zmieniają więc europejskie standardy raportowania zrównoważonego rozwoju – wchodzą w nową fazę, w której nawet jeśli firma do tej pory nie zarządzała swoim śladem węglowym, będzie musiała się tym zainteresować.
Wyzwania związane z raportowaniem ESG
Dyrektywa CSRD wprowadza rewolucję szczególnie z perspektywy firm, które nie zajmowały się wcześniej swoim wpływem na środowisko. W dużej mierze dotyczy to sektora MŚP, który w Polsce jest najliczniejszy, ale który też najczęściej ma ograniczone zasoby finansowe i kadrowe, by prowadzić działania zgodne ze standardami.
- Wyzwaniem dla firm z sektora MŚP jest samo zatrudnienie lub przynajmniej wyszkolenie choć jednego specjalisty od ESG (średni koszt takiego eksperta w Polsce to 8-12 tys. zł brutto miesięcznie)
- Koszt wdrożenia systemów do zbierania i analizy danych ESG przekracza możliwości wielu firm
Złożoność i fragmentacja danych sprawia, że pojawiają się kolejne wyzwania – trudność w gromadzeniu rozproszonych danych z różnych działów firmy, ale też problem z weryfikacją jakości danych, szczególnie w łańcuchu dostaw. Ponieważ firmy nie były zobowiązane do działań na rzecz zrównoważonego rozwoju, nie mają wypracowanych standardów zbierania informacji z obszarów ESG. To wszystko utrudnia analizę danych, a przede wszystkim przygotowanie sprawozdania.
Wyzwaniem może być również ograniczona znajomość wymogów regulacyjnych wśród kadry zarządzającej – niewystarczająca wiedza, czym jest ESG, brak zrozumienia biznesowych korzyści z raportowania, ale też niepewność, które wskaźniki są istotne. Z drugiej strony może pojawić się presja dotycząca raportowania śladu węglowego oraz innych wskaźników ESG, a co za tym idzie ryzyko wykluczenia z łańcuchów dostaw, jeśli nie spełnia się kryteriów.
Kluczowe korzyści z raportowania ESG
Dostęp do finansowania
Działania przedsiębiorstw w zakresie zrównoważonego rozwoju może otworzyć drzwi do nowych źródeł finansowania. Coraz więcej instytucji finansowych wymaga od swoich klientów dostępu do danych ESG, zanim udzielą kredytu lub wejdą w inwestycję. Rok 2024 i kolejne lata mogą być przełomowe dla firm, które dobrze przygotują się do kwestii związanych z ESG. Będą mogły liczyć na:
- korzystniejsze warunki finansowania,
- dostęp do dedykowanych linii kredytowych i programów wsparcia,
- większe zainteresowanie ze strony inwestorów.
Przewaga konkurencyjna
Według danych PwC Polska z października 2023 roku 26% polskich przedsiębiorstw zaczęło gromadzić dane ESG, a 57% firm nie wie, jakie dane powinny zbierać. To pokazuje, że nadal można wyróżnić się na tle konkurencji, jeśli decyduje się na raportowanie działań związanych ze zrównoważonym rozwojem i pozostałymi obszarami ESG.
Dzięki temu firmy mogą zyskać łatwiejszy dostęp do przetargów i zamówień publicznych, które biorą pod uwagę kryteria ESG. Wdrożenie strategii ESG i umiejętne zarządzanie śladem węglowym pozwala również wzmocnić pozycję przedsiębiorstwa w łańcuchach dostaw dużych korporacji.
Raport ESG – nowy standard dla firm
Obowiązek raportowania efektów działań z zakresu ESG przede wszystkim dotyczyło dużych przedsiębiorstw, które dysponują odpowiednimi do tego zasobami. Standardy dotyczące ESG zmieniły się wraz z początkiem 2024 roku, a do 2028 roku raport stanie się nieodłącznym elementem strategii wielu innych firm.
To oznacza dla nich wyzwania, do których warto się przygotować. Firmy potrzebują strategii, która uwzględni ocenę obecnej sytuacji i luk w zakresie ESG, stworzenie procedur zbierania i weryfikacji danych, czy wybór narzędzi do zarządzania śladem węglowym i innymi działaniami w obszarze zrównoważonego rozwoju. Do tego przedsiębiorstwa potrzebują z jednej strony zaangażowania zarządu i odpowiednich zasobów, a z drugiej jasno określonych celów i odpowiedzialności, oraz systematycznego podejścia do nowych standardów.
